وکالت قضایی: وکیل به کسی می‌گویند که از جانب فرد دیگری از جمله حقوقی یا حقیقی براساس عقد وکالت به‌منظور انجام کاری مأمور گردد. وكالت در لغت به معنای، تفويض و واگذار کردن می‌باشد و اصطلاحاً در حقوق، وكالت عقدی می‌باشد كه به موجب آن يكي از دو طرف، شخص ديگر را به‌منظور انجام امری نايب (وکیل) خویش مي‌کند.
سایت وکیل اصفهان در این مقاله شما را با وکالت قضایی آشنا خواهد کرد؛ همچنین درباره انواع وکیل و تعهدات آن و حدود اختیارت آن صحبت می‌نماید. پس تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید.
فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)
تعریف وکالت
وکیل حقوقی در اصفهان می‌گوید: بنا بر قانون مدنی ایران در ماده ۶۵۶ وکالت چنین تعریف گردیده است:« وکالت عقدی است که به‌موجب آن یکی از طرفین طرف دیگر را بر انجام امری نایب خود قرار می‌دهد.»
با بسته شدن قرارداد وکالت، وکیل و موکل در مقابل هم حقوق و وظایفی پیدا می‌کنند و نیز مشمول پیوندهای حقوقی، تکالیف و مسئولیت‌های متقابل می‌گردند. وکالت در لغت یعنی واگذار کردن یا تفویض کردن است.
وکالت در اصطلاح حقوقی: عقدی می‌باشد که براساس آن یکی از دو طرف عقد، طرف دیگر را به‌منظور انجام کاری نایب خویش می‌کند.
از جمله عقود بسیار رایج وکالت می‌باشد، که در حال حاضر در عرصه‌های اجتماعی و اقتصادی و نیز بانک‌ها استفادۀ بسیاری می‌شود. وکالت عقد است و در نهایت نیاز به پذیرفتن موکّل و وکیل خواهد داشت.
انواع وکالت کدامند؟
الف) وکالت مطلق: به این معنی است که فردی را به‌منظور کلیه امور وکیل کند و این وکالت شامل کارهای اداری و مالی موکل می‌گردد. مانند خرید و فروش و یا پرداخت مخارج خانواده که در این نوع امور وکیل نیاز به اجازۀ موکل نخواهد داشت.
ب) وکالت مقید: در این قسم وکالت، مورد وکالت مشخص می‌باشد و وکیل می‌بایست در همان مورد مشخص، اقدام کند. مانند خرید خانه یا فروش خودرو
وکالت از لحاظ نوع به وکالت رسمی یا عادی یا شفاهی دسته‌بندی می‌شود.
مورد وکالت می‌بایست کاری باشد که براساس قانون یا اصولاً درانحصار فرد نباشد؛ مانند وکالت در جلسه معامله که می‌بایست خودش اقدام کند و نمی‌تواند شخص دیگر را وکیل کند بلکه شخص موکل قادر به انجام آن باشد. به‌عنوان مثال فرد ورشکسته که از دخالت در دارایی ممنوع می‌باشد نمی‌تواند در مورد آن به شخص دیگر وکالت دهد.
حدود و اختیارات وکیل چیست؟
به موجب ماده ۶۶۳ قانون مدنی: «وکیل نمی‌تواند عملی را که خارج از حدود وکالت است انجام دهد».
همچنین به‌موجب ماده ۶۶۱ قانون مدنی:«در صورتی‌که وکالت به‌طور مطلق داده شده و قیدی در آن نیامده مربوط به ادارۀ اموال خواهد بود». مورد وكالت عبارت است از اموراتي كه وكيل براساس قرارداد وكالت و به نيابت از جانب موكل خود باید انجام دهد. مورد وكالت می‌بایست از اموری باشد كه خود موكل بتواند آن را انجام دهد و منع قانوني در اين مورد وجود نداشته باشد و وكيل نیز به‌منظور انجام آن امر صلاحیت قانوني داشته باشد. در یک دسته‌بندی وکالت به دو نوع قضایی و غیرقضایی تقسیم می‌گردد:
۱) وکالت قضایی:
عبارت است از اینکه فرد در جهت کارهای دادگاهی خویش فرد دیگری را تحت عنوان نماینده خود به دادگاه معرفی می‌کند. این قسم وکالت محصور به امور قضایی می‌باشد. مانند واگذاری وکالت به وکلای دادگستری.
۲) وکالت غیر قضایی:
وکیلی است که فردی به‌صورت رسمی یا عادی جهت انجام امور کاری یا اداری خویش به فرد دیگری وکالت می‌دهد. نایب السلطنه را در دوره صفویه وکیل می‌نامیدند و اصطلاح وکیل‌الرعایا نیز از اینجا نشئت گرفته است. برای وکیل انتخابی می‌توان حد و مرزی تعیین نمود که در چه حیطه‌ای اختیار وکالت از جانب شما را خواهد داشت و در چه حیطه‌ای خود فرد می‌بایست به‌منظور آن کار حضور داشته باشد.
تعهدات وكيل چیست؟
زمان به‌خاطر قصور و کوتاهی وكيل ضرری متوجه موكل گردد، وكيل مسئول خواهد بود؛ وكيل باید در تصرفات و اقدامات خویش صلاح موكل را در نظر بگیرد و از اختياراتی که به وی داده شده تجاوز نكند، چیزی که به نیابت از موكل خویش دريافت مي‌كند به او تقدیم نماید، چنانچه جهت انجام کاری دو يا چند وكيل تعیین گردیده باشد هيچ کدام نمي‌توانند بدون ديگري و يا ديگران دخالتی در امور کنند و چنانچه وكيل، وكالت در توكيل نداشته باشد نمي‌تواند انجام کاری را به ديگري واگذار نماید.
- تعهدات موكل: موكل می‌بایست کلیه تعهداتي را كه وكيل در اختیار وكالت خود قرار داده است انجام نماید. موكل نیز بايد همه هزینه‌های كه وكيل جهت انجام وكالت کرده است را پرداخت کند. همچنین موكل می‌بایست اجرت وكيل را بدهد غیر از اينكه در قرارداد وكالت جور ديگري تعیین شده باشد.
- وکیل در توکیل: به وکیلی می‌گویند که از جانب موکل خویش اختیار دارد وکیل دیگری را برای او تعیین نماید.
وکالت بلاعزل به چه معناست؟
وکالتی می‌باشد که وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل ضمن قرارداد لازمی شرط گردیده باشد.
- نحوه انقضای وكالت: با عزل موكل، استعفاي وكيل، فوت يا جنون موكل و يا وكيل این امر صورت می‌پذیرد.
- نحوه فسخ شدن وكالت: با از بين رفتن نسبت وكالت، انجام مورد وكالت از طریق شخص موكل و با انجام کاری از جانب موكل كه منافي با وكالت وكيل باشد.
وكالت در دادگاه‌ها به چه صورت است؟
با نظر به اين مسئله که اقامه دعوي حقوقي و يا كيفري بسته به هر موضوعی اصولاً يکبار امکان طرح دارد، مگر مواردی كه از اين اصل مستثنی باشند. بنابراین كسب اطلاعات کافی توسط مشاوره حقوقی و يا انتخاب وكيل دادگستری در اقامه دعوی و يا دفاع در ازای دعوی طرح شده، مي‌تواند در برطرف کردن مشكلات ایجاد شده موثر باشد.
با این حال مشاوره با وكيل تنها مختص پیدایش مشكلات حقوقی نیست و حتی پیش از اقدام به کاری و به‌وجود آمدن مشكلات، مي‌توان با وكيل مشاوره نمود و راه حل مشکل را پیش از وقوع یافت نمود.
تفاوت وکیل پایه یک با وکیل پایه دو چه می‌باشد؟
وکلای پایه دو صرفاً مجاز به شرکت در دادگاه‌های کیفری که منتهی به حبس کمتر از ۱۰ سال، شلاق، جریمه نقدی و نیز اقدامات امنیتی و در دادگاه‌های قضایی می‌باشند در صورتی‌که ادعا کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال و یا ادعای غیرمالی باشد در تحقیقات آن‌ها می‌توانند از حقوق موکل خویش دفاع نمایند.
ولی وکیل پایه یک دادگاه حق شرکت در تمامی دادگاه‌ها اعم از حقوقی و کیفری و… را خواهد داشت. وکلائی که دارای مجوز از کانون وکلا می‌باشند، نخست یک دوره کارآموزی ۲ ساله را پشت‌سر می‌گذراند و سپس می‌توانند تحت نظارت وکیل مدافع حقوق موکل گردند، و بعد از ۲ سال، و نیز تصویب قابلیت‌های دانشگاهی و انتخاب‌های مرتبط، این امکان را دارند که یک وکیل قانون اساسی شوند.
انواع وکیل حقوقی کدامند؟
وکیل قادر است به مسائل گوناگونی ورود یابد. برهمین مبنا وکیل به انواع گوناگونی تقسیم می‌گردد اقسام وکیل حقوقی عبارت است از: وکیل دادگستری، وکیل رسمی که دفاتر اسناد رسمی در چارچوب وکالت‌نامه رسمی برای افراد صادر می‌نمایند، وکیل معاضدتی، وکیل اتفاقی و نیز وکیل تسخیری می‌باشد.
- وکیل انتخابی: وکیل انتخابی بدین نوع می‌باشد که هر شخصی با میل و علاقه خویش، می‌تواند فردی را به‌عنوان وکیل انتخاب نماید. این نوع وکیل می‌تواند، وکیا رسمی باشد که شخص به‌واسطه دفترخانه اسناد رسمی، فردی را تحت عنوان وکیل به‌منظور انجام امور مورد نظر خویش، مثل مراجعه به ادارات یا شهرداری یا فروش اموال انتخاب می‌نماید. همچنین می‌تواند وکیل دادگستری باشد که در مراجع قضایی و زیر مجموعه‌های آن از جمله شعبه حل اختلاف و مراجع انتظامی، به نمایندگی از موکل خویش جهت احقاق حقوق وی می‌بایست فعالیت نماید.
- وکیل تسخیری: وکیل تسخیری وکیلی می‌باشد که دادگاه به‌منظور برخی از افراد بی‌بضاعت درخصوص جرائم مهم کیفری نظیر قتل و مانند آن، جهت دفاع از حقوق آن‌ها انتخاب می‌نماید که هزینه این نوع وکیل بر مبنای تعرفه قید شده در قانون وکالت، از جانب دولت به وکیل پرداخت می‌گردد.
- وکیل معاضدتی: وکیل معاضدتی، به وکیلی می‌گویند که دادگاه در صورت تقاضای افراد بی‌بضاعت، با محقق شدن عدم توانایی مالی آن‌ها به‌منظور داشتن وکیل دادگستری، برای ایشان انتخاب می‌نماید. بدین صورت که اگر عدم قدرت مالی فرد محرز گردد همچنین تقاضای او از دادگاه به جهت داشتن وکیل، دادگاه توسط کانون وکلا و یا مشاوران و وکلای قوه قضاییه، وکیلی را برای فرد مذکور انتخاب می‌نماید تا بتواند از حقوق او دفاع کند وحق فرد به علت عدم توانایی مالی ضایع نشود. حق‌الوکاله وکیل معاضدتی به نوعی رایگان می‌باشد.
- وکیل اتفاقی: بر اساس قانون موضوعه کشوری، بستگان درجه یک می‌توانند هرسال یک یا دوبار از هم درخواست وکالت کنند که در این حالت با محرز شدت خویشاوندی نزدیک میان آن‌ها از طریق مراجع قضایی و با تشخیص قاضی دادگاه، این نوع وکالت محقق می‌شود.
وکیل یا نماینده حقوقی ادارات
اداره‌ها و سازمان‌ها و نیز نهادهای دولتی می‌توانند شخصی را که در آن سازمان مربوطه مشغول به کار می‌باشد با تایید ریئس اداره مربوطه، تحت عنوان نماینده حقوقی، برای اقامه دعوی و یا نسبت به دفاع از دعاوی افراد علیه آن اداره، به قاضی معرفی کنند تا از منافع و حقوق سازمان مقبول خویش دفاع نماید.
سخن پایانی
وکالت قراردادی است که به‌موجب آن یکی از دو طرف، طرف دیگر را بر انجام امری نماینده خویش قرار می‌دهد. وکالت قضایی یعنی اینکه فرد در جهت کارهای دادگاهی خویش فرد دیگری را تحت عنوان نماینده خود به دادگاه معرفی می‌کند. این قسم وکالت محصور به امور قضایی می‌باشد.
