حکم رفع حجر چیست؟ حکم حجر چیست؟ ابطال حکم حجر

حکم رفع حجر یکی از مواردیست که کمتر کسی درباره آن اطلاع دارد. برای پرداختن به این موضوع ابتدا بهتر است تا توضیحی در باب حکم حجر اراده دهیم: صدور حکم حجر به معنای ممانعت از مداخله شخص محجور در امور غیرمالی و امور مالی خود است که با توجه به ضعف روحی فرد محجور چنین وضعیت حقوقی را به وجود می آورد. در این مقاله به جوانب و شرایط صدور حکم حجر و رفع آن می پردازیم. 

حکم رفع حجر چیست؟

به دیگر سخن، همه اشخاص به محض آن که متولد می شوند از اهمیت تمتع بهره مند خواهند شد، به این معنا که این امکان و توانایی را دارند که دارای حق باشند اما این امکان نیز وجود دارد که آن شخص اهلیت استیفا نداشته باشد، یعنی نتواند آن حقی که دارد را به محل اجرا بگذارد و از آن استفاده کند.
به آن شخصی که از اهلیت استیفاء بی بهره باشد، محجور گفته می شود. به عبارت دیگر محجور کسی است که به دلیل نقص یا فقدان در اهلیت امکان اعمال کردن حقوق خود را ندارد. گذشته از این ها، مطابق با مقررات موضوعه هیچ کس محجور محسوب نمی شود، مگر آن که در گذشته بر علیه او حکم حجر از طریق دادگاه صالح صادر شده باشد. در نتیجه، اصل بر آن است که هیچ کس محجور فرض نخواهد شد مگر آن که خلافش ثابت شود.

ابطال حکم حجر

نکته ای که خیلی افراد از آن خبر ندارند این است که: اگرچه حکمی که در سلول به دلیل کودک بودن فرد صادر می شود در بزرگسالی لغو می شود، اما بلوغ فقط او را در انجام کارهای غیرمالی خود مختار می کند. همچنین بدانید که سن بلوغ برای دختران ۹ سال کامل قمری و برای پسران ۱۵ سال کامل قمری است.

اما برای اینکه محجور به امور مالی خود رسیدگی کند، باید به سن قانونی ۱۸ سال رسیده باشد. در این مورد، باید با کمک وکیل به دادگاه مراجعه کرده و درخواست صدور حکم رشد کند. دادگاه همچنین این درخواست را با فرستادن وی به پزشک قانونی و انجام تحقیقات محلی در نظر میگیرد و اگر رشد را محرز بداند در نتیجه حجر ابطال میشود.

توجه داشته باشید که در دو مورد دیگر یعنی محرومیت، جنون و سفاهت کار چندان ساده نیست! و به طور کلی، باید ثابت شود که وضعیت روحی این زندانی بهتر شدهو یعنی خود شخص باید به دادگاه رفته و اعلام کند که دیگر محجور نیست.

دادگاه همچنین وارد عمل میشود و اقدامات لازم از جمله اخذ گواهی پزشکی قانونی مبنی بر سلامت روان را انجام میدهد. تحقیقات معمولا از خود فرد دیوانه یا مجنون انجام می شود. سپس بر اساس این تصمیم، سرپرست نیز باید دنبال زندگی خود برود. زیرا نمایندگی او نیز مانند حجر محجور باطل میشود و اکنون ما شخصی را داریم که می تواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد. البته، طبق قانون، قیم فرد در صورتی که معتقد باشند حجر هنوز برداشته نشده است، می تواند به این تصمیم اعتراض کند.

اقسام حکم حجر

به طور کلی طبق گفته وکیل امور حقوقی در اصفهان حجر به دو دسته تقسیم می شود:
الف) حجر عام:
محجورینی که در این دسته قرار دارند حق ورود در هیچ کدام از حقوق مدنی خود را نداشته و در بهره مندی از کلبه امور حقوقی باید یک ولی، وصی، یا قیم داشته باشد.
ب) حجر خاص:
محجورینی که در این دسته جای دارند صرفاً قدرت اجرا کردن بخشی از اعمال را ندارد و در مورد آن احتیاج به قیم یا وصی و یا ولی دارند اما در سایر موارد حقوقی احتیاجی به آن نیست. این محدودیت غالباً در مورد مباحث مالی به کار می رود. مثالی برای حجر خاص سفیه است که صرفاً توان اجرای حقوق مالی خود را ندارد.

اما طبق اظهارات وکیل حقوقی حجر انواع دیگری نیز دارد، از جمله:

۱) حجر حمایتی و سوء ظنی: حجر حمایتی، به معنای حمایت از محجور در مقابل دیگران است، که دیگران نتوانند از حجر او سوء استفاده کنند. مثلاً در مورد صغیر، مجنون و غیر رشید، قانونگذار به این دلیل که آن‌ها نمی توانند امور خود را کاملاً اداره کنند، برای آنها و کسانی که با آنان تعامل دارند، محدودیت هایی مقرر کرده است. مثلاً هرگاه کسی مالی در اختیار صغیر غیر ممیز و یا مجنون بگذارد، صغیر یا مجنون مسئول ناقص یا تلف شدن آن مال نیستند. اما حجر سوء ظنی، یعنی حمایت از دیگران در مقابل محجور، همچون محجور به حساب آمدن تاجر ورشکسته.
۲) حجر قانونی و حجر قضایی: حجر قانونی یعنی قانون له صورت مستقیم آن شخص را محجور بشناسد، لذا اشخاص ذیر محجور شناخته شده و حق تصرف در اموال خود را ندارند.
۱.صغار ۲. اشخاص غیر رشید ۳. مجانین
حجر قضائی نیز بدین معناست که حکم محجوریت شخصی توسط دادگاه صادر شود؛ همچون حجر تاجری که ورشکسته شده است که توسط دادگاه صادر می‌شود.
۳) حجر مبتنی بر فقدان اراده و نقص اراده: امکان پذیر است که افرادی به علت فقدان قوه درک، شعور و اراده محجور شناخته شوند. مثل حجر صغیر ممیز یا سفیه.
۴) حجر در امور مالی و غیرمالی: ممکن است که شخصی، تنها در امور مالی محجور باشد یا به عبارتی اهلیت نداشته باشد مثل حجر سفیه. و گاهی نیز حجر هم امور مالی و هم غیر مالی را شامل می شود مثل حجر صغیر و مجنون.
۵) حجری که زمان در آن معنی ندارد: در بعضی مواقع محجور بودن یک فرد به زمان خاصی محدود است مثل محجور بودن صغیر که با رسیدن به سن بلوغ و رشد، رفع خواهد شد، البته در بعضی از موارد دیگر زمان معنی ندارد مثل حجر مجنون که مشخص نخواهد چه موقع برطرف میشود تا کی ادامه دارد.

انواع افراد محجور

بهترین وکیل اصفهان اظهار داشت در قانون مدنی افراد محجور به سه دسته تقسیم می‌شوند که به ترتیب زیر است:
الف) صغیر
صغیر خود به دو دسته تقسیم می شود؛ صغیر ممیز و غیرممیز

• صغیر غیر ممیز: از هنگام نوزادی تا تقریباً ۷ سالگی کودک صغیر غیرممیز محسوب می‌شود که هیچ اختیاری ندارد و نمی تواند خوب را از بد تشخیص دهد.
• صغیر ممیز: به پس از ۷ سالگی تا موقع به بلوغ رسیدن یعنی ۱۸ سالگی فرد صغیر ممیز بحساب می‌آید. صغیر ممیز می‌تواند خوب را از بد تشخیص دهد و اعمال حقوقی خود را با اخذ اذن از ولی ، وصی و قیم انجام دهد.

ب) غیر رشید (سفیه)
غیر رشید یا سفیه کسی است که عادت به اسراف دارد و یا به بیان ساده تر تصرفات مالی او عاقلانه نیست .
تشخیص رشید از غیر رشید، از طریق معیارهای پذیرفته ‌شده در عرف صورت می‌گیرد و که اثبات کردن آن دسوار است و بهتر است با وکیل معروف اصفهان مشورت کرد.
ج) مجنون :
مجنون به فردی اطلاق می‌شود که قوه عقل و درک نداشته و در واقع اختلال مغزی دارد. جنون درجاتی دارد ولی جهت صدور حکم حجر، جنون هر شدت و درجه‌ای داشته باشد، سبب حجر است.

علت طرح درخواست رفع حجر

وکیل حقوقی اصفهان به نکته مهمی در این خصوص اشاره کرد، به گفته او محجوریت یک حالت موقت است، مثلاً شخصی که جنون دارد، می‌تواند مجدداً صحت و سلامت عقلی خود را به دست آورد، یا غیررشید که می‌تواند با رسیدن به سن بلوغ اعلام رشد کند. بنابراین محجوریت امری موقتی بوده و لزومی ندارد که یک شخص تا پایان عمر محجور باقی بماند.
در چنین حالتی فرد مدعی است که از حالت حجر خارج شده و یا مدعی رشد است، در نتیجه این اختیار را دارد که به کمک وکیل خانواده در اصفهان به آن دادگاهی که حکم حجر را صادر کرده رجوع کند و مدارک و شواهدی را که دال بر بر سلامت او است ، ارائه داده و ثابت کند.
به طور مثال دختر بعد از نه سالگی و پسر پس از پانزده سالگی میتواند به دادگاه مراجعه کرده و مدعی رشد شود و خود اختیار تصرف در اموال و اموراتش را به دست بگیرد.

قطعی شدن حکم رفع حجر

گرفتن حکم رفع حجر امری ساده نیست و باید همان مراحلی که برای صدور حکم حجر در دادگاه طی شده بود را سپری کند و حتی ممکن است سخت تر نیز باشد. این مراحل شامل تحقیقات محلی، تحقیق از خود فرد، تحصیل نظریه پزشکی قانونی، احراز صحت سلامت و رشد فرد و … می شود.
چنانچه کسی قصد داشته باشد جهت رفع حجر خود اقدام کند، را های مختلفی پیش روی اوست، اما بهترین راه این است که وکیل اخذ کند و تا وی اقدامات لازم را برای طرح درخواست رفع حجر انجام دهد و یا چنانچه قیم یا ولی دارد امکان طرح درخواست از سوی آنان نیز وجود دارد. و در اخر در صورتیکه کسی را نداشت دادستان باید درخواست رفع حجر او را به دادگاه بدهد.
از تاریخ صدور حکم رفع حجر، رابطه قیمومیتی که بین محجور و قیم وجود دارد قطع می شود و دیگر پس از این فرد این امکان را دارد که خود در اموال و دارایی هایش تصرف کند و اعمال حقوقی انجام دهد.
وکیل متخصص در امور حقوقی اضافه کرد اگر بعد از آنکه حکم رفع حجر فرد صادر شد، چنانچه قیم، ولی و یا دادستان همچنان معتقدند فرد محجور بوده و نمی تواند اداره دارایی های خود را به دست بگیرد، می توانند به حکم بدوی اعتراض کنند.

شرایط دادخواست حکم رفع حجر

به طور کلی دادخواست حکم رفع حجر از طرف کسی که ادعای خروج از حجر را دارد و به طرفیت دادستان، قیم یا ولی قهریه دادگاهی که صلاحیت رسیدگی دارد ارائه می شود. خواهان یا همان کسی که مدعی هروج از حجر است باید تمامی مدارک و دلایلی که به خروج از حجر مربوط است و در واقع ثابت کننده سلامت وضعیت عقلانی و روحی او است را به دادگاه صالح بدهد. این دلایل و مدارک امکان دارد شامل نظریه پزشک متخصص باشد. دادگاه هم به هنگام رسیدگی به این دادخواست، نظر کارشناس پزشکی قانونی را کسب می کند. اگر برای دادگاه خروج خواهان از حجر محرز شود، حکم به رفع حجر می دهد. که البته این حکم نیز قابلیت اعتراض دارد.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای رفع حجر

به گفته وکیل امور حقوقی و همچنین طبق بند ۱۲ ماده ۴ قانون حمایت خانواده، دادگاه خانواده صلاحیت رسیدگی به دعوای رفع حجر را دارد. پس لازم است خواهان درخواست خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کرده تا این دفاتر درخواست او را به دادگاه خانواده صالح ارجاع دهند.

مدارک مورد نیاز جهت طرح دعوای رفع حجر:

1.  تصویر مصدق دادنامه مربوط به صدور حکم حجر که اختیاری است،
2.  تصویر مصدق نظریه پزشک قانونی که اختیاری است،
3.  کارت ملی برای احراز هویت و کارت بانغک برای پرداخت هزینه دادرسی،
4.  استعلام نظر پزشکی قانونی،
5.  انجام دادن و ارائه تحقیقات محلی،
6.  شنیدن شهادت شهود و مطلعین،
7.  شماره پرونده استنادی و
8. دیگر دلایل و مستنداتی که مورد نیاز است.

مطالب مرتبط

نحوه دفاع در دادگاه ترک انفاق چگونه است؟

در ترک انفاق و شکایت کیفری، زوجه می‌بایست قادر به اثبات ترک انفاق باشد. در حالی که در دادگاه حقوقی اصل عدم همراه ادعای زوجه است و شوهر بایستی پرداخت را ثابت کند.

گواهی عدم بارداری در طلاق توافقی چیست؟

در هیچ کدام از متون قانونی و ضوابط فقهی عدم بارداری زوجه به منظور صحت طلاق شرط نگردیده است و صرفا طلاق طی مدت عادت ماهیانه یا نفاس بعد از زایمان می‌باشد که مانع از انجام طلاق می‌شود.

عدم تخلیه ملک توسط فروشنده چه آثاری دارد؟

از جمله از اصلی‌ترین مشکلاتی که امکان دارد صاحبان املاک با آن روبه‌رو گردند، آن است که مستاجران در انقضای قرارداد اجاره، نسبت به تخلیه ملک اقدام نکنند.