ماده ۵ شهرداری: در هر کشوری سازمانهای متصدی امور شهری ملزم اند پاسخی سزاوار و بایسته به نیازهای مردم جهت بهبود‌بخشیدن به سکونت و بهره‌جویی و دسترسی مناسب به امکانات شهری بدهند.
این حکم غالبا از راه الگوهای عظیم شهری انجام می گردد. در ایران این الگوها به عنوان طرح کامل شهری و همچنین طرح های تفصیلی و راهبر شناخته می شوند. اصولا هدف اساسی از تصویب چنین طرح ها کاهش دادن مشکلات شهری از دید نیازهای فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی و …. می‌باشد.
بحث امروز ما در این مقاله نیز در رابطه با شهرداری و ماده پنج قانون شهرداری است:
فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)
کمیسیون ماده ۵ شهرداری
الگوهای جامع شهری باید جوابگوی نیازهای مردم در تمامی ابعاد مورد اشاره باشند. الگوهای جامع بعد از تهیه و آماده سازی در شورای عالی شهرسازی به تصویب می رسد.
کمیسیون ماده ۵ یکی از کمیسیون های مهم منسوب به شهرداری و موضوع آن ساخت و ساز است.
به گفته وکیل اصفهان: کمیسیون ماده ۵ شهرداری تلاش نموده است تا با تهیه مقاله پیش رو شما را با کمیسیون ماده ۵ قانون شهرداری و تشریح کامل قوانین به‌روز بیشتر آشنا کرده و همچنین درباره طرح تفصیلی صحبت کند. پیشنهاد میکنم این مقاله را تا پایان مطالعه کرده و نظرات خود را در این با ما به اشتراک بگذارید.
وظیفه کمیسیون ماده ۵ قانون شهرداری
کمیسیون ماده ۵ چندین وظیفه دارد که مهم‌ترین آنها به عبارتند از:
- بررسی و تصویب طرح‌های تفصیلی شهری.
- بررسی و تصویب تغییرات طرح جزئی طرح‌های تفصیلی شهری.
- بررسی و تصویب تغییر کاربری اراضی یا املاک پیشنهادی شهرداری.
الگوهای تفصیلی، الگوهای استانی هستند و در کمیسیون ماده ۵ شهرداری به تصویب می رسند. موضوع کاربری‌های املاک در واقع با اهمیت‌ترین کار در الگوهای جامع وتفصیلی است. از این جهت کاربری‌های املاک و اراضی در حیطه ضوابط الگوهای جامع و طرح‌های راهبردی شهری مشخص می‌گردد.
چنانچه بیان شد شورای عالی شهرسازی و معماری ایران، مسئولیت تهیه طرح جامع که راهبردها و سیاست‌های عظیم کشور را در حیطه تعیین کاربری، نوع کاربری و دستورالعمل‌ها و مقررات چگونگی استفاده از اراضی مشخص می‌کند، به‌عهده دارد.
در طرح های تفصیلی تمامی دستورالعمل‌ها و مقررات در اندازه پلاک ثبتی و کاربری هر ملک در شهر، بدون محاسبه مالکیت آنها معین می گردد.
هر آنچه که مربوط به تغییر، اصلاح و ترمیم طرح‌های تفصیلی وابسته به دستورالعمل طرح جامع شهرها است، انجام آن بر عهده کمیسیون ماده ۵ قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری قرار دارد.
کمیسیون ماده ۵ در حوزه قوانین نهاده شده ایران برای کلان شهر تهران و دیگر شهرها به طور جدا تشکیل می گردد، این دو کمیسیون فقط از لحاظ جایگاه قرارگیری با همدیگر متفاوت هستند ولی وظیفه هر دو مشترک است.
دبیر کمیسیون ماده ۵ در دیگر شهرها به غیر از تهران بواسطه استاندار مشخص می شود و دبیرخانه آن در اداره‌های راه و شهرسازی فعلی یا اداره‌های مسکن و شهرسازی قدیم قرار دارد.
طرح تفصیلی کمیسیون ماده ۵
بعد از طرح های جامع این بار نوبت به تهیه و تصویب طرح های تفصیلی می رسد. طرح های تفصیلی در واقع جزئیات طرح های جامع را روشن می سازد. این گونه طرح ها در گستره هر استان تهیه می گردند. امر تهیه و ساماندهی طرح تفصیلی را مهندسان شهرساز به عهده دارند . مهندسان شهرساز طرح تفصیلی را بر پایه طرح جامع تدوین و تنظیم می کنند.
ماده ۵ قانون شهرداری تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مقرر داشته است که:« بررسی و تصویب طرح‌های تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان که بوسیله کمیسیونی به ریاست استاندار و با عضویت رئیس شورای شهرستان مربوطه، شهردار مربوطه، رئیس سازمان مسکن و شهرسازی و مدیرکل میراث فرهنگی، رئیس جهاد کشاورزی استان و نماینده مهندس مشاوری یا ارگان تهیه کننده طرح انجام می شود.
تبصره ۱ـ بررسی‌های فنی این کمیسیون برعهده کارگروه (کمیته) فنی کمیسیون متشکل از نمایندگان کمیسیون و مشاور طرح تفصیلی شهر می‌باشد.
تبصره ۲ـ دبیرخانه کمیسیون در سازمان مسکن و شهرسازی استان می‌باشد.
تبصره ۳ـ در مورد شهرتهران معاونین ذی‌ربط وزراء مسکن و شهرسازی، کشور، نیرو، جهادکشاورزی و معاونین رؤسای سازمانهای حفاظت محیط زیست و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شهردار تهران (رئیس کمیسیون) و همچنین رئیس شورای اسلامی شهر تهران بدون حق رأی، اعضاء کمیسیون می‌باشند.
محل دبیرخانه این کمیسیون در شهرداری تهران خواهدبود. جلسات کمیسیون با حضـور اکثریت اعضاء رسمـیت یافته و تصمیمات کمیسیون حداقل با چـهار رأی موافق معتبر است.
تبصره ۴ـ در صورت فقدان شورای اسلامی شهر در تهران، نماینده وزیر کشور و در سایر شهرها نماینده معرفی شده از سوی استاندار به جای رئیس‌شورای اسلامی شهر در کمیسیون ذی‌ربط شرکت خواهد نمود..»
رییس کمیسیون ماده ۵ کیست؟
وکیل ملکی اصفهان می‌‌گوید: در تمامی استان‌ها ریاست کمیسیون را استاندار برعهده دارد اما تهران از این قضیه مستثنی است. رییس کمیسیون ماده ۵، در شهر تهران، شهردار خواهد بود. بنابراین در پایتخت، کمیسیون ماده ۵ بیشتر با نام شهرداری شناخته می شود. شهروندان قطعا کمیسیون را ذی‌ربط به شهرداری می دانند.
در کمیسیون ماده ۵ عمدتا تصمیماتی اخذ می شود که با تأثیرات جدی در وضعیت تراکم ساختمان‌ها و سطح اشغال و کاربری همراه است. این موضوع باعث می شود بسیاری از مردم زمانی که احساس کنند منافع شان در معرض خطر قرار گرفته است معترض شوند.
چه کسانی عضو کمیسیون ماده ۵ در استان‌ها هستند؟
مدیر جلسه این کمیسیون استاندار و یا معاون هماهنگی کارهای عمرانی استانداری است.
دبیرجلسه کمیسیون ماده ۵ نیز رئیس کل راه و شهرسازی استان بوده و دیگر اعضایی که که حق رأی دارند شامل: شهردار شهر مدیرکل میراث فرهنگی ، صنایع دستی وگردشگری استان، رئیس سازمان جهاد کشاورزی
اما برخی از اعضای این کمیسیون از حق رأی برخوردار نیستند که عبارت هستند از: مدیر کل دفتر فنی استانداری، رئیس شورای اسلامی شهر، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان، مدیر کل حفاظت محیط زیست، مدیر عامل شرکت آب و فاضلاب و مهندسان مشاور تهیه کننده طرح اداره کل راه و شهرسازی استان است.
کمیسیون ماده ۵ در استان‌ها چه اقدامات اساسی انجام می‌دهد؟
بنابر گفته بهترین وکیل ملکی اصفهان، اقداماتی که کمیسیون ماده ۵ در هر استان انجام می دهد به شرح زیر است:
در هر استان طرح‌های تفصیلی شهری و تغییرات غیربنیادی در کمیسیون ماده ۵ آن استان مورد بررسی و رسیدگی قرار می گیرد. تصویب و تنظیم صورت جلسه‌ها در محل این کمیسیون و با رأی اکثریت کارمندان انجام می گیرد. مطابق با ماده ۵۱ آیین نامه نحوه بررسی و تصویب طرح‌های توسعه و عمران، دبیرخانه باید ظرف ۱ هفته صورت جلسات را برای اعضا ارسال کند. بعد از سه هفته، چنانچه وجود تناقض اساسی توسط دفتر نظارت بر طرح‌های توسعه و عمران وزارت راه و شهرسازی اعلام نشد، مدارکی که به وسیله مهر دبیرخانه مهر شده و استاندار امضاء کرده است، ابلاغ می گردد. این کار در مدت زمان حدودا ۳ الی ۴ ماهه انجام می گیرد.
اما جزئیات فعالیت این کمیسیون چیست؟ وکیل دادگستری در پاسخ بیان می دارد: جزئیات فعالیت کمیسیون ماده ۵ شهرداری به شرح زیر است:
ارسال کردن نامه درخواستی از شهرداری
ضمیمه کردن نظریه مهندسین مشاور در بررسی طرح تفصیلی به نامه درخواستی شهرداری.
درج در دبیرخانه اداره کل و حواله به واحد شهرسازی و معماری
ارسال کردن به دفتر واحد دبیرخانه کمیسیون ماده ۵
ارسال کردن به کارشناس مسئول
ارجاع نامه به ارگان ذی‌ربط برای تکمیل مدارک در صورت کامل نبودن مدارک
درصورت کامل بودن مدارک، بررسی کردن و بازدید از مکان توسط کارشناس مسئول و ارسال به کمیته کارشناسی و اعلام نظر کمیته
رسیدگی مجدد یا استعلام جدید در صورت اعلام نظر مشروط
ارسال به کمیسیون ماده ۵، درصورت اعلام نظر قطعی
رسیدگی و امضاء طرح‌های تصویب و تهیه صورت جلسه توسط اعضاء کمیسیون
ارسال مصوبات کمیسیون ماده ۵ درصورت داشتن تعارض با طرح جامع و طرح تفصیلی، برای طرح و رسیدگی به شورای برنامه ریزی و توسعه استان
اعتراض به مصوبات کمیسیون ماده ۵
برخی مواقع ممکن است مصوبات کمیسیون ماده ۵ با حقوق مالکیت افراد در تعارض باشد و همین باعث شود افراد در تلاش برای ثبت اعتراض خود نسبت به این مصوبات باشند. حال برای این افراد سوال می شود که در کدام مرجع باید اعتراض خود را مطرح کنند و کدام مرجع صالح برای رسیدگی است؟ وکیل کمیسیون ماده ۵ شهرداری پاسخ می دهد: بررسی شکایات و اعتراضات ذی‌ربط به کمیسیون ماده ۵ چنانچه جنبه همگانی و عمومی داشته باشد، در صلاحیت هیأت عمومی دیوان عدالت اداری خواهد بود. اما اگر جنبه عمومی نداشت و درمورد اشخاص معینی بود، در شعبه دیوان عدالت اداری مورد بررسی قرار می گیرد.
کلام آخر…
از جمله کمیسیون های مهم وابسته به شهرداری کمیسیون ماده ۵ می‌باشد که موضوع آن ساخت و ساز است. در تمامی استان‌ها ریاست کمیسیون را استاندار برعهده دارد ولی همانطور که گفتیم در استان تهران چنین نیست. این کمیسیون تحت عنوان شهرداری شناخته می شود. رسیدگی و تایید طرح های تفصیلی شهری و تغییرات آنها در هر استان به‌وسیله کمیسیونی به ریاست استاندار همچنین با عضویت شهردار و دیگر کارمندان کمیسیون انجام می‌شود. مهم‌ترین موضوعی که در این کمیسیون مطرح کی شود موضوع کاربری‌های در الگوهای جامع و تفصیلی است.
