طلاق به دلیل عسر و حرج یکی از راه هایی است که به طریق آن زوجه می تواند تقاضای طلاق بکند. عسر در معنای لغوی یعنی تنگي، سختي و دشواري و حرج هم یعنی تنگي و تنگ شدن.
همه ی ما به این نکته واقف هستیم که در نظام حقوقی ایران این مرد است که اختیار طلاق را دارد و تنها در موراد استثنایی حق طلاق به زن داده شده است که یکی از آن ها عسر و حرج است. اگر شرایط پیش بینی شده در قانون برای زن رخ دهد او می تواند به دادگاه درخواست طلاق داده و زوج را مجبور به طلاق کند و چنانچه اجبار او ممکن نبود دادگاه به نیابت از شوهر او را مطلقه می کند. این حق در حکم ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی بیان شده است.
فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)
تعریف عسر و حرج به نقل از وکیل طلاق اصفهان
بهترین وکیل طلاق اصفهان برای تعریف عسر و حرج می گوید: عسر و حرج عبارت است از یک سختی یا مشقت شديد و فاحش كه به طور معمول نتوان آن را تحمل کرد. البته باید این نکته را ذکر کرد که این قاضی است که تشخیص می دهد ادامه دادن زندگی برای زن غیر قابل تحمل است یا نه. در ماده ی ۱۱۳۳ از قانون مدنی حکم شده است که مرد هر وقت بخواهد می تواند زن را طلاق بدهد و این حق برای زن تنها در موارد خاص و معدودی وجود دارد. مثلاً چنانچه شوهر از دادن نفقه به زن برای مدت معینی خودداری کند و یا این که زن دچار عسر و حرج بشود و دیگر نتواند زندگی با زوج را ادامه دهد. در نتیجه همانطور که در فوق بیان کردیم می تواند به دادگاه تقاضای طلاق بدهد.
البته این نکته را نیز وکیل طلاق در اصفهان خاطر نشان کرد که زن و شوهر هر دو در صورتی که یکی از موارد فسخ و یا تدلیس بروز دهد، می توانند نکاح را فسخ کنند.
محدوده قاعده عسر و حرج
در ماده ی ۱۱۳۰ قانون مدنی در رابطه با طلاق به دلیل عسر و حرج حکم شده است که:« در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنان چه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورتی که اجبار میسر نباشد زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.»
در سال ۸۱ تبصره ای به این ماده الحاق شد که موارد عسر و حرج را بیان نموده است. به موجب این تبصره:« عسر و حرج موضوع این ماده عبارت است از به وجود آمدن وضعیتی که ادامه ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد و موارد ذیل در صورت احراز توسط دادگاه صالح از مصادیق عسر و حرج محسوب می گردد:
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نُه ماه متناوب در مدت یک سال بدون عذر موجه.
- اعتیاد زوج به یکی از انواع مواد مخدر و یا ابتلای وی به مشروبات الکلی که به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و امتناع یا عدم امکان الزام وی به ترک آن در مدتی که به تشخیص پزشک برای ترک اعتیاد لازم بوده است.
- محکومیت قطعی زوج به حبس پنج سال یا بیشتر.
- ضرب و شتم یا هرگونه سوء رفتار مستمر زوج که عرفاً با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد.
- ابتلای زوج به بیماری‌های صعب‌العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه ی صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را مختل نماید.
موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.»
در پایان این تبصره آمده است که «… موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که دادگاه در سایر مواردی که عسر و حرج زن در دادگاه احراز شود، حکم طلاق صادر نماید.» این عبارت به این معناست که این موارد ذکر شده انحصاری نیستند و در حقیقت عسر و حرج تنها منحصر و محدود به این موارد نیست و ممکن است شرایط دیگری برای زن به وجود آید که به موجب آن قاضی تشخیص دهد دیگر ادامه ی زندگی برای زن امکان ندارد و در نتیجه اجازه ی طلاق به دلیل عسر و حرج را به او می دهد.
اما وکیل طلاق اصفهان بندهای این تبصره را بیشتر توضیح می دهد. به موجب توضیحات او:
- بر اساس بند اول از این تبصره اگر زوج زندگی خانوادگی را ترک کند مصداق عسر و حرج است. ولی باید این را دانست که هر ترک کردنی مصداق عسر و حرج به حساب نخواهد آمد، زمانی ترک کردن باعث عسر و حرج می شود که:
زوج عمدا و بی آنکه عذر موجهی داشته باشد زندگی مشترک را ترک کند. و اگر مثلا برای تحصیل به کشور دیگری رفته باشد و اکنون به دلیل سیلی که آمده تا مدتی امکان برگشت نداشته باشد، مصداق این بند نیست.
البته باید به این نکته دقت کرد که چنانچه زوج زندگی مشترک را به صورت غیر عمدی ترک کرده باشد بار اثبات غیر عمدی بودن بر عهده ی خودش است و همین که زن ثابت کند مرد خانه را ترک کرده کافی است. بنابراین زوج باید برای ترک غیر عمدی خود دلیل بیاورد.
برای این که زن مستند به این بند بتواند تقاضای طلاق کند باید زوج زندگی را به مدت ۶ ماه متوالی و یا ۹ ماه متناوب ترک کرده باشد. و البته که ترک به صورت عمدی باشد.
- در توضیح بند ۲ از این تبصره باید گفت که صرف معتاد شدن مرد باعث نمی شود که زن دچار عسر و حرج شود به این خاطر که:
ضرورت دارد که زوج به مشروبات الکلی و یا دیگر موارد مخدری که باعث ایجاد لذت در او شود، اعتیاد داشته باشد.
زوج باید به نحوه ای دچار اعتیاد شده باشد که به موجب آن در بنیان زندگی آن ها اختلال وارد شود. پس اگر زوجی معتاد باشد اما هیچ کمبودی برای زنش نگذارد و اعتیاد او قابل درمان باشد، زن دچار عسر و حرج نشده است. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که زوج از ترک کردن امتناع و خودداری می کند، مصداق عسر و حرج برای زن است.
- وکیل کارکشته در اصفهان در توضیح بند ۳ از این تبصره می گوید که:
زوج باید به موجب حکم قطعی به حبس محکوم شده باشد و محکومیت هایی که به صورت تعلیقی است مصداق عسر و حرج نیست.
لازم است که در این مدت حبس زوجه اقدام به تخذ گواهی عدم سازش کند زیرا که اگر مدت حبس به پایان برسد در حالی که زوجه این گواهی را اخذ نکرده باشد، دیگر امکان اخذ آن را ندارد. چون دیگر عاملی که باعث ایجاد عسر و حرج شده بود از بین رفته است.
- متاسفانه از رایج ترین و شایع ترین مصادیق عسر و حرج بند ۴ این تبصره است، یعنی وقتی که زوج همسر خود را ضرب و شتم می کند به نحوی که در تحمل زوجه نباشد. اما باید دقت کرد که:
سوء رفتاری که در این بند آمده است از جانب زوج باید تداوم داشته باشد. در نتیجه با یکی دوبار انجام مصادیق این بند، عسر و حرج محقق نشده است. البته این سوء رفتار از جانب زوج، از راه عرف تعیین می شود.
- آخرین بند از این تبصره مربوط به بیماری های مسری و یا صعب العلاج یا روانی است که زوج به آن مبتلا شده است. بنابراین قانون گذار در این بند هم بیماری های جسمی و هم بیماری های روانی را شامل کرده است.
بیماری صعب العلاج به بیماری گفته می شود که درمانی برای آن وجود نداشته باشد و یا پروسه ی درمان بسیار دشوار است. در چنین حالتی اگر زن تقاضای طلاق کند، دادگاه مرد را مجبور به طلاق دادن زن می کند.
نکاتی در مورد طلاق به دلیل عسر و حرج
سوالی که بسیار پرسیده می شود این است که در طلاق به علت عسر و حرج رضایت شوهر لازم است؟ در پاسخ باید گفت که همین که زن مدارکی دال بر این که دچار عسر و حرج شده است به دادگاه خانواده ارائه دهد و داادگاه نیز آن را صحیح بداند، کفایت می کند.
بسیاری بر این تصور اشتباه هستند که در طلاق عسر و حرج باید زن مالی بدهد و یا مثلاً مهریه خود را ببخشد در حالی که اشتباه است و همین که دلیل تحقق عسر و حرج نزد دادگاه به اثبات برسد کافی است و دلیلی برای بخشش مهریه از جانب زن وجود ندارد. و بخشش مهریه در مورد طلاق خلع است که اتفاق می افتد.
نکته ی پایانی که بهترین وکیل در اصفهان بیان می کند این است که عسر و حرج تنها مربوط به ازدواج دائمی است و در ازدواج موقت مصادیق آن جاری نمی شود.
من شش ساله که ازدواج کردم و از زندگیم راضی نیستم، همسرم نه مرد زندگیه و نه حاضر به طلاق میشه من فقط در هفته شاید سه ساعت ایشون رو ببینم و اون سه ساعت هم معمولا برای تمکین و کمی استراحت و نه بیشتر! حالا سوالی که دارم اینه که ایا می تونم به دلیل عسر و حرج طلاق بگیرم؟
بله دوست عزیز می تونین به دلیل عسر و حرج برای طلاق خودتون اقدام کنین ولی برای اطمینان و بررسی دقیق مواردی که گفتین بهتره تا با یه وکیل طلاق هم مشورت کنین.
منم خیلی از سمت همسرم اذیت میشم هم بد دله و حتی نمیذاره برادرهای خودم رو ببینم هم این که تا یه چیزی میشه عصبی میشه و کتک کاری میکنه تازه تهدیدمم میکنه که حق ندارم جایی از این رفتارش بگم، یعنی اگه درخواست طلاق بدم قانون حمایتم میکنه؟
سلام دوست عزیز باید مراحل قانونی طی شود. در صورت نیاز با وکیل طلاق مشورت کنید .