در اکثر موارد مشاهده شده و یا شنیده‌ایم، خانواده‌ای که جدیدا یکی از اعضای خویش را از دست داده‌‌اند، با افرادی روبرو میشوند که مدعی هستند شخص متوفی پیش از مرگش به آنها مدیون بوده است و ممکن است نحوه پرداخت بدهی های متوفی برای بازماندگان مشکلاتی را به وجود آورد.
به‌منظور پیشگیری از چنین مشکلاتی، دانستن برخی نکات، لازم و ضروری به نظر می‌‌رسد. وکیل باتجربه حقوقی در اصفهان قصد دارد در ادامه این مقاله به توضیح مسئولیت ورثه در پرداخت دیون متوفی بپردازد که دیون متوفی به عهده چه کسانی است. پس حتما این مقاله را تا انتها مطالعه کنید و اگر نظر یا سوالی در این زمینه داشتید با ما در میان بگذارید.
فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)
دیون متوفی چیست؟
بر اساس ماده ۲۱۵ قانون امور حسبی، دیون و حقوقی که بر ذمه متوفی می‌باشد پس از هزینه کفن و دفن و تامین دیون متوفی و دیگر هزینه‌های ضروری اعم از مخارج حفظ و اداره ترکه می‌بایست از ترکه پرداخت گردد.
در زمان تقسیم دیون که بر اساس مقررات قانونی رجحان دارند بایر رعایت گردد که حق تقدم آن به قرار زیر می‌باشد:
طبقه اول
- حقوق و دستمزد خدمتکاران خانه طبق مدت سال پایانی پیش مرگ
- حقوق خدمتگزار بنگاه دیون متوفی طبق مدت شش ماه پیش از مرگ
- حقوق و دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد دریافت می‌کنند طبق مدت سه ماه پیش از مرگ
طبقه دوم
طلب افرادی که مال ایشان به عنوان ولایت یا قیمومیت مدیون گردیده است. این گونه طلب در شرایطی از حق تقدم برخوردار خواهد بود که فوت در ایام قیمومیت یا ولایت و یا در طی یک سال پس از آن صورت گرفته شده باشد.
طبقه سوم
طبقه سوم پرداخت بدهی های متوفی طلب پزشک و دارو فروش و مطالباتی که در خصوص درمان دیون متوفی و خانواده وی در ظرف یک سال پس از آن صورت گرفته شده باشد، است.
طبقه چهارم
نفقه زوجه
مهریه زوجه
طبقه پنجم
طلب سایر بستانکاران
سایر طلبکاران
به گفته سایت وکیل اصفهان، به موجب قانون، چنانچه از اموال و دارایی‌های به جای مانده میت در ازای بدهی و دیون در رهن باشد، شخص مرتهن از سایر بستانکاران نسبت به آن اولویت دارد.
اگر طلب مرتهن از ارزش مالی که در رهن وی است کمتر باشد میزان مازاد آن بین سایر بستانکاران تقسیم خواهد شد و همینطور در صورتی‌که ارزش مال کمتر از طلب مرتهن باشد وی هم مثل سایر طلبکاران است.
با این حال که قانونگذار در جایی دیگر تعیین کرده باشد که به‌منظور پرداخت بدهی های متوفی در صورتی‌که دارایی به جای مانده از مقدار بدهی‌ها کمتر باشد.
همچنین در صورتی‌که دارایی‌ها پیش ورثه نباشد در این شرایط طلبکار حق دارد نسبت به شخصی که وی را مدیون متوفی دانسته است و یا مدعی آن است که مالی از اموال متوفی در اختیار وی می‌باشد طرح شکایت کند.
جالب است بدانید که اگر طلب از شخص فوت شده معلوم نباشد، شخص مدعی می‌بایست توسط ورثه طلب خود را اثبات نماید و پس از آن شکایت خود را نسبت به شخصی که بدهکار فرد فوت شده است و یا اموال و دارایی از شخص متوفی در نزد او است مطرح نماید.
بر حسب قانون اثبات دین بز ذمه وراث و وصی وی است. با این حال اگر که جهت دیون شخص متوفی وصی تعیین شده باشد.
همچنین در شرایطی که اموال شخص متوفی بدون ورثه باشد، مدیر ترکه تعیین می‌کنند و مسئولیت اثبات و پرداخت بدهی‌های میت را بر عهده خواهد داشت. ورثه متوفی می‌توانند ترکه را قبول کنند تا بدهی‌های متوفی را پرداخت نمایند و یا به واگذاری ترکه اقدام کنند تا به بستانکاران پرداخت گردد.
بدهی متوفی بر عهده چه کسی است؟
وکیل ارث اصفهان در زمینه پرداخت بدهی های متوفی بیان می‌دارد: موقعی که شخصی فوت می‌کند، می‌بایست دین و بدهی های او از ماترک وی (اموال متوفی که به دلیل مرگ از مالکیتش خارج می‌گردد ماترک گفته می‌شود) پرداخت گردد.
به بیانی دیگر، برای پرداخت بدهی های متوفی، ترکه متوفی در اثر مرگ به صورت قهری به وراث وی انتقال می‌یابد و دیون طلبکاران شخص فوت شده بر ترکه تعلق خواهد گرفت.
در اصل زمانی که شخصی فوت می‌کند، دیون و بدهی وی چه بدهی که پرداخت آن بدون مدت است و به اصطلاح حال نامیده می‌شود می‌بایست فوراً پرداخت گردد و چه موجل باشد یعنی دینی که پرداخت آن مدت‌دار می‌باشد، می‌بایست در اسرع وقت پرداخت گردند.
برای مثال شخصی به فرد دیگری دو میلیون تومان بدهی دارد که می‌بایست ظرف مدت مشخصی به شخص مورد نظر پرداخت نماید، ولی بدهکار چند ماه پس از گرفتن مبلغ فوت می‌شود.
در این شرایط طلبکار حق دارد پس از مرگ، طلب خویش را از ترکه متوفی وصول نماید. بر اساس قانون، وراث ملزم نمی‌باشند به جز ترکه چیزی به طلبکاران پرداخت کنند و در صورتی‌که ترکه جهت ادای کل دیون کافی باشد بین همه طلبکاران در ازای طلب آنها تقسیم می‌گردد، جز آنکه وراث ترکه را بدون شرط و به شول مطلق پذیرفته باشند که در این شرایط مسئول خواهند بود. در این فرض، وراث تعهد ضمنی کرده که هنه دیون و تعهدات شخص فوت شده را پرداخت نمایند.
قبول یا رد ترکه به چه معنا است؟
ورثه می‌بایست پس از مرگ متوفی، کلیه ترکه را رد کنند یا بپذیرند و یا رد خویش را بسته به تحریر ترکه نمایند. (تعیین میزان ترکه و دیون متوفی را تحریر ترکه می‌گویند).
چون در شرایطی که ترکه برای دیون متوفی کافی نباشد، طلبکاران حق دارند به دارایی فردی ورثه جهت وصول مطالبات خویش رجوع نمایند.
به عنوان مثال هر موقع مرد فوت کند و پدر و مادر او زنده باشند و در زمان مرگ، اموالش ۵۰ میلیون تومان باشد و از سویی دیگر، مهریه زوجه وی هم تعدادی سکه به ارزش ۲۰۰ میلیون تومان باشد، در شرایطی که پدر و مادر زوج، ترکه را به صورت مطلق قبول کنند و یا قبول آن را منوط به تحریر ترکه نمایند، زوجه متوفی قادر است برای وصول مازاد بر ترکه، یعنی به ارزش ۱۵۰ میلیون تومان باقیمانده به پدر و مادر شوهر خود رجوع نماید.
آیا وراث مسئول پرداخت دیون متوفی هستند؟
نکته‌ای که در مورد دیون متوفی می‌بایست به آن توجه داشت، این مسئله است که هر کدام از ورثه مسئول ادای کلیه دیون متوفی به نسبت سهم خویش خواهند بود و مجبور نمی‌باشند چیزی به جز ترکه به طلبکاران پرداخت کنند.
جالب است بدانید که رد کردن ترکه نمی‌تواند به امری که وقوع آن مشخص نیست یا مشروط به شرطی است متعلق باشد.
ولی می‌توانند پذیرش یا رد ترکه را مشروط به تحریر ترکه نمایند و بعد از تحریر ترکه بدهی‌ها و ترکه را بر اساس صورت تحریر پذیرش یا رد نمایند.
پذیرش ترکه از طریق ورثه امکان دارد طبق صورت تحریر ترکه (منظور تعیین میزان ترکه و بدهی‌های متوفی می‌باشد) انجام گیرد یا به طور مطلق، ولی وراث متوفی مدیون، میقادیر هستند ترکه را واگذار یا رد کنند که به بستانکاران پرداخت گردد.
در این شرایط هر زمان چیزی از دارایی باقی بماند، به ورثه داده می‌شود. همچنین وراث متوفی مدیون میحق دارند تصفیه ترکه را از قاضی طلب کنند، که در این شرایط پس از تصفیه، مازاد ترکه میان ورثه تقسیم خواهد شد و در صورتی‌که ترکه به‌منظور دیون متوفی کافی نبود، از وراث چیزی دریافت نخواهد شد .
نکاتی درباره دیون متوفی
زمانی که متوفی جهت اداره اموال خود وکیل دارد، امر تسویه به وکیل سپرده خواهد شد.
چنانچه شخص متوفی بازرگان باشد تصفیه دارایی متوفی تابع مقررات تصفیه امور بازرگانان خواهد بود.
طلبکاری که در هنگام مقرر شده اقدام به معرفی خویش نکند و یا پس از معرفی طلب خود تایید نشده باشد، در دادگاه حق دارد به مقداری که از اموال شخص فوت شده به وراث داده شده طرح شکایت کند.
ارائه دادخواست به شورای حل اختلاف پس از مطالبه طلب از متوفی
با اجرای عملیات مطالبه طلب از شخص فوت شده همچنین تحویل مدارک مورد نیاز به وکیل، نوبت به تحویل دادخواست به شورای حل اختلاف خواهد رسید. در پایان گواهی مرتبط با حصر وراثت و اجرای تشریفات و قوانین منحصر به امور حسبی صادر می‌گردد.
قاضی با تایید اسناد و مدارک، با هزینه فرد متقاضی، درخواست مورد نظر را در یک روزنامه محلی انتشار می‌دهد. در صورتی‌که پس از گذشت یک ماه ایرادی به درخواست توسط وکیل صورت نگیرد قاضی بدون احضار وراث و تشکیل جلسه رسیدگی، گواهی مرتبط با انحصار وراثت که در آن تعداد ورثه، نسبت فامیلی ایشان با فرد فوت شده و مقدار سهم‌الارث آنها از اموال ماترک است را صادر می‌نماید.
صدور گواهی تایید انحصار وراثت از طرف وکیل مورد نظر به این معنی می‌باشد که وراث فرد فوت شده مختص به افرادی است که نام ایشان در گواهی قید گردیده باشد.
سخن نهایی
همانطور که در مطالب فوق توضیح دادیم، موقعی که شخصی فوت می‌کند، می‌بایست دین و بدهی‌های او از ماترک وی (اموال متوفی که به دلیل مرگ از مالکیتش خارج می‌گردد ماترک گفته می‌شود) پرداخت گردد.
به بیانی دیگر، ترکه متوفی در اثر مرگ به صورت قهری به وراث وی انتقال می‌یابد و دیون طلبکاران شخص فوت شده بر ترکه تعلق خواهد گرفت.
در اصل زمانی که شخصی فوت می‌کند، دیون و بدهی وی چه بدهی که پرداخت آن بدون مدت است و به اصطلاح حال نامیده می‌شود می‌بایست فوراً پرداخت گردد و چه موجل باشد یعنی دینی که پرداخت آن مدت‌دار می‌باشد، می‌بایست در اسرع وقت پرداخت گردند.
